W polskim Parlamencie nadal trwają intensywna prace nad niezwykle oczekiwaną przez przedsiębiorców, którzy planują w najbliższym czasie zmianę pokoleniową w swoich biznesach, ustawą o fundacji rodzinnej. Na czym zatem polega rewolucja w zarządzaniu majątkiem wprowadzana ustawą o fundacji rodzinnej i jak ma wyglądać kształt fundacji rodzinnych?
Fundacja rodzinna a dotychczasowa fundacja – diabeł tym razem tkwi w ogółach.
Fundacja rodzinna będzie zupełnie nowym podmiotem w polskim porządku prawnym. Nie istnieje obecnie żadna forma organizacyjna, która mogłaby ją przypominać. Jedynie z nazwy przypomina ją funkcjonująca obecnie zwykła fundacja.
Czym obydwa te podmioty mają się różnić?
Praktycznie wszystkim.
Założeniem powołania zwykłej fundacji jest działanie na rzecz dobra publicznego. To organizacje non-profit, które nie służą raczej celom zarobkowym, lecz przede wszystkim celom społecznie lub gospodarczo użytecznym, a przede wszystkim m.in.: ochronie zdrowia, rozwojowi gospodarki i nauki czy rozwojowi kultury i sztuki.
Powołanie fundacji rodzinnej ma natomiast być dokonywane dla dobra prywatnego, a konkretniej dla dobra rodziny fundatora i jej beneficjentów, określanych przy zakładaniu fundacji rodzinnej (definicja beneficjentów poniżej).
Ponadto fundacje rodzinne mają służyć gromadzeniu mienia, ułatwieniu zarządzania nimi w interesie beneficjentów oraz spełnianiu świadczeń na rzecz beneficjentów. Są to zatem cele niezwykle oddalone od tych, które zostały przewidziane dla zwykłej fundacji.
Eksperci i działacze społeczni wskazują, że upodobnienie w nazwie obydwu tych rodzajów organizacji, może podkopać zaufanie publiczne do tych pierwotnych, zwykłych fundacji, jako że fundacje rodzinne zaczną działać pod podobną nazwą, ale w zupełnie innym celu.
Reforma od dawna oczekiwana
Prace nad ustawą o fundacji rodzinnej trwają już od kilku lat. Projekt rządowy wpłynął do Sejmu niedawno, ponieważ 23 listopada 2022 r., a Sejm zajął się nową ustawą z dość dużym priorytetem.
Obecnie szacuje się, że w Polsce funkcjonuje około 830 tys. przedsiębiorstw rodzinnych, z czego w ciągu najbliższych 5 lat sukcesję pokoleniową planuje aż 57% z nich (dane Instytutu Biznesu Rodzinnego). Jednym ze znaczących czynników jest fakt, iż przedsiębiorcy, którzy zaczęli swoją przygodę z biznesem na początku lat 90., wraz ze zmianami ustrojowymi, powoli zaczynają myśleć o emeryturze, a zatem przychodzi czas na przekazanie przysłowiowej pałeczki dzieciom, a czasem nawet wnukom.
Zakładane nowe rozwiązanie (fundacje rodzinne) może zdecydowanie ułatwić przekazanie majątku tym przedsiębiorcom, którzy w dalszym ciągu żyją i mają się dobrze, a zatem nie mają dostępu do rozwiązań prawa spadkowego, lecz chcą przekazać swój biznesowy dorobek życia następnym pokoleniom, bądź wspierać je w zakresie rozwoju i kształcenia.
Kim są beneficjenci fundacji rodzinnych?
Zgodnie z planowaną reformą fundacja rodzinna ma być powoływana nie tylko w celu gromadzenia i zarządzania majątkiem, ale również wspierania swoich beneficjentów, którzy muszą być wpisani na stosowną listę.
Przykładowo będzie ona mogła sponsorować im naukę w prestiżowych uczelniach wyższych czy też wypłacać alimenty, gdyby któryś z nich popadł w niedostatek. Beneficjentami mogą być osoby fizyczne (w tym członkowie rodziny), jak również organizacje pożytku publicznego.
Co ciekawe, beneficjentem może być sam fundator. Sposób określania beneficjenta i zakres przysługujących mu uprawnień musi określać statut fundacji rodzinnej ustalony przez fundatora lub fundatorów, jeśli jest ich kilku.
Podatki
Jakie korzyści mają wynikać z założenia fundacji rodzinnej, oprócz korzyści dotyczących ułatwień organizacyjnych, konsolidacji majątku i wspierania swoich najbliższych?
Mają to być również korzystne rozliczenia podatkowe i zwolnienia podatkowe. Najważniejsze będzie zwolnienie fundacji rodzinnych od podatku CIT w dacie osiągnięcia przychodu.
Fundacja będzie opodatkowana w sposób podobny do logiki CIT-u estońskiego tj. dopiero przy dystrybucji środków na rzecz beneficjentów (podatek od wypłaconych kwot wyniesie 15%).
Ustawodawca przewidział także, iż zwolnione mają być dochody osób fizycznych – beneficjentów w zakresie otrzymywanych wypłat z fundacji rodzinnej, o ile są oni w tzw. grupie zero fundatora, określonej dla potrzeb podatku od spadków i darowizn np. dzieci fundatora. Pozostałe osoby zapłacą zryczałtowany podatek w wysokości 15% wartości otrzymanych świadczeń.
Chcę założyć fundacje rodzinną, co powinienem zrobić?
Powyższe informacje zachęciły Cię do założenia fundacji rodzinnej? Możesz to zatem zrobić na dwa sposoby tj. w testamencie albo na podstawie aktu założycielskiego. W tym drugim przypadku fundacja powstanie od razu, a w pierwszym dopiero po otwarciu spadku, czyli śmierci fundatora.
Niestety zorganizowanie od strony formalno-prawnej fundacji rodzinnej wymaga przestrzegania złożonych procedur:
- sporządzenie odpowiedniego aktu założycielskiego (albo testamentu) w formie aktu notarialnego,
- opracowanie wyczerpującego statutu, w którym należy szczegółowo uregulować zasady działania fundacji rodzinnej, w tym jej kwestie dotyczące:
- powoływania i współpracy organów,
- zarządzania majątkiem funduszu założycielskiego, którego minimalna wysokość wynosi 100.000, 00 zł.
Prawidłowe napisanie statutu jest kluczową kwestią. Powinien on przewidywać rozwiązania umożliwiające sprawne działanie fundacji przez wielu lat. Regulacja ustawowa fundacji rodzinnej jest przygotowywana właśnie z myślą, o tym, że mają one regulować sytuację majątkową rodzin przez bardzo długi czas. Warto zatem skorzystać z pomocy prawnika, który w profesjonalny sposób przedstawi specyfikę funkcjonowania fundacji rodzinnej i sporządzi wymagane dokumenty.
Potencjał fundacji rodzinnych
Nowy projekt ustawy o fundacji rodzinnej zakłada powstanie nowych organizacji w naszym systemie prawnym – fundacji rodzinnych. Dzięki nim na długie lata można uregulować sytuację majątkową w swojej rodzinie, a także wspierać bliskich w przyszłości w ich przedsięwzięciach np. w edukacji.
Ważnym jest jednak szczegółowe rozplanowanie wszystkich sytuacji i dokumentów, tak aby fundacja rodzinna mogła funkcjonować w bezproblemowy sposób przez wiele lat.
Family Office
Czy wiesz, że najstarszy hotel i spa świata (hotel Hōshi w Japonii) ma już ponad 1300 lat i nadal prowadzi go jedna rodzina? Nie od dziś marzeniem przedsiębiorców jest budowanie wielopokoleniowego imperium, które zapewni potomkom godne życie. Model fundacji rodzinnych, który umożliwia prowadzenie biznesu i namnażanie majątku rodu jest dość powszechny w innych krajach.
Ta potrzeba biznesowa przekształciła się w „Family Office„, czyli doradztwie strategicznym, prawnym i finansowym. Jako przedsiębiorca możesz liczyć na szczegółową analizę Twojej sytuacji, wskazanie ryzyk inwestycyjnych, kontrolę kwestii podatkowych oraz unormowanie potencjału fundacji rodzinnej zgodnie z wolą założyciela.
Autorzy:
Bartosz Jankowski, radca prawny, partner –b.jankowski@morawski.eu
Bartłomiej Małkiewicz, aplikant adwokacki, associate
