Już 21 sierpnia br., po zaledwie 14 dniowym vacatio legis, zaczynają obowiązywać przepisy nowelizujące ustawę o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (ustawa z 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. z 2019 r. poz. 1469), które przynoszą spore zmiany w zakresie wysokości opłat sądowych.
Przede wszystkim zastosowano mechanizm opłaty stałej do wszystkich spraw o prawa majątkowe do kwoty 20.000 zł, natomiast powyżej tej kwoty nadal będzie stosowany mechanizm opłaty stosunkowej w wysokości 5% wartości przedmiotu sporu, z tym że górną granicę opłaty przesunięto ze 100 tys. zł na 200 tys. zł. Powyższe skutkować będzie znacznym wzrostem opłat przy sprawach powyżej 2 mln zł, oraz znacznie zwiększy koszty dochodzenia roszczeń z tytułu czynszu najmu, bowiem do tej pory stosowało się do nich opłaty zryczałtowane w postępowaniu uproszczonym, które zostają ujednolicone z opłatami w postępowaniu zwykłym.
Z drugiej strony wprowadzono obniżkę kosztów dla dłużników, którzy składają pozwy przeciwegzekucyjne, bowiem w przypadku spraw, w których wartość przedmiotu sporu wynosi ponad 40 tys. zł wprowadzono opłatę stałą w wysokości 2 tys. zł, zamiast dotychczasowej 5% opłaty proporcjonalnej. Z powyższego wynika, że koszty dla wierzycieli wzrosną, a dłużnicy otrzymają bonus w postaci niższych opłat, gdy przyjdzie im się bronić w fazie postępowania egzekucyjnego.
Nowelizacja także promuje mediację przedsądową, w tym konsumencką, bowiem wzięcie udziału w takiej mediacji skutkuje obniżeniem opłaty od pozwu o 2/3, jednak nie więcej niż o 400 zł, co biorąc pod uwagę koszty mediacji niweczy w praktyce sens wprowadzonego udogodnienia.
Ponadto należy odnotować likwidację niewielkich opłat stałych od wniosku o zawezwanie do próby ugodowej i wprowadzenie opłaty w wysokości 1/5 opłaty stosunkowej, co z pewnością istotnie ograniczy stosowanie tej instytucji, która jak wynika z praktyki często była nadużywana wyłącznie w celu osiągnięcia skutku w postaci przerwania biegu przedawnienia.
Całkowitym novum jest wprowadzenie opłaty stałej w wysokości 100 zł od wniosku o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia, co ma na celu ograniczenie nadużywania tej instytucji w przypadku braku woli składania środka odwoławczego przez stronę występującą z takim wnioskiem. Jeśli bowiem strona złoży środek zaskarżenia, uiszczoną opłatę zalicza się na poczet opłaty od tegoż środka zaskarżenia.
Na koniec wreszcie warto odnotować wzrost opłaty stałej w przypadku wyszczególnionych w ustawie czynności; przykładem podwyżki odczuwalnej w obrocie gospodarczym są opłaty w sprawach o rozwiązanie spółki, wyłączenie wspólnika czy zaskarżenie uchwały organu spółki, gdzie opłatę w wysokości 2 tys. zł zastąpiono opłatą w kwocie 5 tys. zł, a także w postępowaniu zabezpieczającym, gdzie w przypadku wniosku o zabezpieczenie roszczenia pieniężnego, składanego przed wniesieniem pozwu wprowadzono opłatę stosunkową w wysokości ¼ opłaty od pozwu zamiast dotychczasowej opłaty stałej w wysokości 100 zł.
Reasumując, nowe przepisy o kosztach sądowych skutkują wzrostem opłat dla powodów, w szczególności w sprawach gospodarczych, z wyjątkiem powództw przeciwegzekucyjnych. Co istotne, nowe przepisy stosuje się również do spraw będących w toku – w przypadku postępowań już wszczętych nowe opłaty obowiązują od pism wnoszonych do sądu od dnia 7 listopada 2019 r.
Autor: Bartosz Jankowski
